Als je wel eens door de instellingen van je camera bent gegaan zul je de optie tegen zijn gekomen om het kleurprofiel van je foto’s in te stellen. Er wordt dan gesproken over sRGB en Adobe RGB, maar wat betekenen deze opties nu en wat is het effect op je foto’s?
RGB
De verschillende termen als sRGB, Adobe RGB en ProPhoto RGB geven het kleurbereik van de foto aan. RGB staat voor rood, groen en blauw, de kleuren waarmee digitale camera’s alle andere kleuren in het kleurspectrum samenstellen. Bij een 8-bit foto zijn er 16,7 miljoen kleuren (256 tinten rood maal 256 tinten groen maal 256 tinten blauw), in een 16-bit foto zijn er 281 triljoen kleuren (65.536 x 65.536 x 65.536).
Het sRGB kleurprofiel (in fotobewerkingsprogramma’s ook wel IEC 61966-2.1 genoemd) is ongeveer 20% kleiner dan Adobe RGB 1998 en 50% kleiner dan ProPhoto RGB. Het verschil tussen sRGB en Adobe RGB zit niet zozeer in de hoeveelheid kleuren die je ziet, het zijn er nog steeds 16.7 miljoen in 8-bit modus, maar het verschil zit in de afstand tussen de kleuren.
Het sRGB kleurprofiel is ongeveer 20% kleiner dan Adobe RGB
Adobe RGB
Adobe RGB biedt dus een groter kleurbereik dan sRGB, de meest verzadigde groene, rode en blauwe kleuren vallen buiten het bereik van sRGB. Als je de waarde 255 rood in Adobe RGB en in sRGB bekijkt zul je zien dat die in het Adobe RGB kleurprofiel meer verzadigd zijn.
Adobe RGB biedt een groter kleurbereik
Dit leidt er toe dat als je een AdobeRGB foto bekijkt in een programma dat een sRGB foto verwacht, dat je foto er fletser uit zal zien. De mooie verzadigde kleuren vallen buiten het bereik van wat het programma verwacht. De hoeveelheid kleurtinten (16.7 miljoen) is echter gelijk gebleven, er zit meer ruimte tussen de kleuren om het grotere kleurbereik te kunnen halen.
Gebruik van het Adobe RGB kleurprofiel vereist grafische software die het kleurprofiel herkent en alle kleuren er uit kan halen. Doe je dit in 8-bit modus, dan krijg je iets meer verzadigde kleuren dan met het sRGB kleurprofiel, maar loop je ook risico op minder vloeiende overgangen als je de foto gaat bewerken. De gaten tussen de kleuren zijn door het grotere bereik groter geworden, als je de kleuren in nabewerking op laat schuiven maak je dus grotere sprongen tussen de kleuren. De oplossing hiervoor is om in 16-bit modus te werken, dan heb je die 281 triljoen kleuren tot je beschikking.
Let op, de keuze voor Adobe RGB in 16-bit geeft niet meer verzadigde kleuren, het kleurbereik blijft gelijk, maar de gaten tussen de kleuren worden opgevuld met meer kleuren waardoor de kleurovergangen vloeiender verlopen. Voor het gebruik van Adobe RGB in 16-bit modus is het van belang dat je precies weet wat je doet, anders krijg je slechtere resultaten dan je zou hebben gehad als je bij sRGB was gebleven. Je moet je werkruimte in Adobe RGB instellen en goed controleren dat je als Adobe RGB exporteert (tenzij, zie sRGB).
Adobe RGB is met name een voordeel als je zelf je foto’s afdrukt of naar een professionele afdrukcentrale stuurt (let op, sommigen vragen toch het sRGB kleurprofiel). Veel fotoprinters kunnen met hun een uitgebreide set aan inkten meer kleuren afdrukken dan in sRGB, de hogere kleurverzadiging en vloeiendere overgangen komen zo echt tot hun recht.
sRGB
sRGB is echter het meest in gebruik, omdat er veel programma’s en web browsers zijn die geen aandacht besteden aan het kleurprofiel dat je hebt gekozen. Ook is sRGB de standaard die de meeste monitoren ondersteunen. Sommige programma’s en browsers kun je alleen door een actie van jezelf aandacht laten besteden aan het kleurprofiel, maar meestal niet met een simpele optie, het vereist vaak het aanpassen van een configuratiebestand.
De kleuren lijken feller, maar dit is omdat ze dichter op elkaar zijn gepakt
Veel programma’s en webbrowsers gaan er standaard vanuit dat de foto het sRGB kleurprofiel heeft. Bekijk je een foto met een ander kleurprofiel, dan zul je een fletser resultaat krijgen, omdat de meer verzadigde kleuren buiten het bereik van sRGB liggen. Je kunt dus het beste je foto na de nabewerking met het 8-bit sRGB kleurprofiel exporteren zodat je zeker weet dat de kleuren die jij ziet er ook zo zullen uit zien in een browser of ander programma.
Onderstaand twee voorbeelden van wat er gebeurt als je een foto (per ongeluk) met het Adobe RGB profiel exporteert in plaats van sRGB:
Links een foto met Adobe RGB profiel en rechts een foto met sRGB zoals gezien in Google Chrome, een browser zonder aandacht voor kleurprofielen. Chrome denkt dat de foto links ook sRGB is en geeft de meer verzadigde rode en gele kleuren niet weer.
Nog een kleurprofiel in Google Chrome, links Adobe RGB en rechts sRGB.
Browsers die rekening houden met kleurprofielen zijn: Safari op de Mac en in Windows, Firefox (afhankelijk van de versie, in te schakelen met een hack of add-on) en Internet Explorer 9 gedeeltelijk. Test of jouw browser er rekening mee houdt, beide onderstaande foto’s zouden er hetzelfde uit moeten zien op een browser die kleurprofielen correct ondersteunt:
Adobe RGB
sRGB
Voor de duidelijkheid, dit is één foto bewerkt in Lightroom (ProPhoto RGB) en twee maal geëxporteerd naar JPEG formaat met een sRGB of AdobeRGB kleurprofiel.
ProPhoto RGB
De laatste optie is ProPhoto RGB. Deze biedt het dubbele aantal kleuren van sRGB en 50% meer dan Adobe RGB. Dit is het enige kleurbereik waarbinnen alle kleuren die een professionele printer kan produceren passen. Het lijkt dus logisch om voor ProPhoto RGB te gaan, maar hetzelfde nadeel van Adobe RGB geldt ook voor ProPhoto RGB, grotere overgangen tussen de kleuren. Maar dan op 16-bit.
Daarnaast bevat ProPhoto RGB kleuren die afhankelijk van je monitor soms niet weergegeven kunnen worden. Je kunt dus niet goed zien wat je wijzigt in de extremen op het beeldscherm en loopt daarbij het risico dat bij het afdrukken er ongewenste kleuren in beeld komen. Maar in de toekomst, als monitoren met een groter kleurbereik betaalbaarder worden en de inkten steeds meer kleuren kunnen printen, heb je meer aan een kleurprofiel met de maximale kleuren dan een profiel waarvan de kleuren verloren zijn gegaan bij conversie naar Adobe RGB of sRGB.
Wat is de beste optie
Wat is nu het beste? Om een kort antwoord te geven is Adobe RGB de beste optie voor het zelf bewerken. Dit profiel bevat in 16-bit de meeste kleuren waardoor de overgangen tussen de kleuren vloeiender verlopen.
Als je je afbeeldingen online gaat tonen of slechts kleine afdrukken gaat maken, dan is het het beste om te exporteren naar sRGB. Als je deze optie ook gebruikt voor nabewerking van JPEG bestanden dan neemt deze optie minder ruimte in, zodat je meer foto’s kwijt kunt op je geheugenkaart en harde schijf, vereist minder nabewerking en de resultaten zijn in veel gevallen (voor het gebruik op internet of kleine afdrukken) niet slechter. De prijs is wel dat je kleuren weggooit die je nooit meer terug krijgt, je kunt van sRGB nooit meer naar Adobe RGB.
Het is dus een keuze voor het eenvoudiger bewerken met sRGB of de extra kleurruimte in Adobe RGB en dan converteren naar sRGB voor internet gebruik.
De keuze vooraf in de camera is trouwens met name van belang als je in JPEG formaat fotografeert, want als je in RAW formaat fotografeert wordt het kleurbereik bepaald door de optie die je kiest bij het importeren van de foto’s, de sensor levert meer kleuren dan in het sRGB en Adobe RGB bereik passen. In RAW formaat fotograferen is dan ook de enige methode om het grotere ProPhoto RGB kleurbereik te kunnen kiezen.
Lightroom
Als je in Lightroom werkt is het belangrijk te realiseren dat de bewerking van de foto’s in een ander kleurbereik plaatsvindt (MelissaRGB, een alternatief van ProPhotoRGB) dan sRGB. Als je de foto exporteert naar een JPEG bestand zal er daarom altijd een klein kleurverschil optreden, afhankelijk van het kleurgebruik in het origineel.
Meestal heeft dit niet een nadelig effect op de foto, maar bij subtiel kleurgebruik zou het kunnen dat de foto een minder warme toon heeft dan bedoeld. Gelukkig kun je in Lightroom dan eenvoudig de foto verder bewerken of een virtuele kopie maken en deze specifiek aanpassen voor internet gebruik.
Het Lightroom team heeft er voor gekozen je niet lastig te vallen met het kleurprofiel tijdens het importeren en bewerken, je maakt de keuze bij het exporteren afhankelijk van waar je de foto gaat gebruiken. Het is echter één van de meestgevraagde opties in Lightroom dat je de foto kunt bewerken in het kleurprofiel waarin je hem ook exporteert (soft proofing) zoals je in Photoshop wel kunt doen.
Kleurbereik en kleurprofielen zijn een ingewikkeld onderwerp, ik hoop dat ik met dit artikel iets meer duidelijkheid heb gegeven. Het belangrijkste is dat je onthoudt dat je foto’s die je op het web gebruikt of naar een afdrukcentrale stuurt moet exporteren met het sRGB kleurprofiel om accurate kleuren te krijgen en dat Adobe RGB op 16-bit de meeste kleuren kleurtonen biedt in de nabewerking.